Vi er i slutten av august og straumprisen her i indre del av Sognefjorden kryp opp mot kr 6. Vi får håpe på at vinteren vert varm og god. Det blir kjøligare og eg forventar at prisen stig og kryssar fingrane på at prisen i vinter maksar ut ein plass mellom kr 10 og kr 15.
Sjølv med 90% straumstøtte på ein pris per kwt over 70 øre, utan mva, blir det dyrt. Legg merke til at du ikkje får støtte til å takle meirverdiavgifta, ho må betalast fullt ut og vil utgjere brorparten av sluttprisen din etter kvart som prisen stig til uante høgder:
Ver merksam på at fastleddavgift vil kome i tillegg. Du kan gjerne plusse på kr 1 000.
Har du rom til å takle ei straumrekning på kr 15 000 i januar?
Norge har fått ei ekstaordinær auke både i oljeprisen samt mva på diesel og bensin har auka. Om prisen vil enda rundt kr 30 per liter, er auken større. I mitt reknestykke har mva auka med kr 2. Det er ikkje heilt overførbart, men om vi seier at 78% av auken på kr 8 havnar i statskassa, er ein godt over det vegavgift og Co2-avgift utgjorde før krigen. La oss sei at din familie køyrer 20 000 km i året. Bilen brukar 0,75 liter på 10 km, i snitt, i løpet av året. Samla drivstoffkjøp blir på 1.500 liter. Aukar prisen på drivstoff med kr 8, betyr det ei auke for familien din på kr 12 000 i året.
Aukar drivstoffprisen, vil det ikkje berre medføre at familen si køyring med bil kostar meir. Det vil føre til auke i porto, varetransport og offentleg transport (fly buss, taxi, og båt). I tillegg kjem all anna tenesteleveranse eller vareproduksjon der drivstoff inngår som innsatsfaktor. Sluttsummen som du og eg må dekke vil stige.
Europa kjøper store mengder kol, olje og gass frå Russland, som dei no vil venje seg av med. Som ein har merka i vinter, fører mangel på straum til stor prisauke. Innsatsfaktorar for å lage straum i Europa, må i komande år byggast opp eller kjøpast andre stadar frå og prisen aukar. Sjølv om vi privatpersonar har ei støtteordning i eitt år, har ikkje næringslivet det. Kostnader som verksemdene (produsentar, distributørar, lager, butikkar) må ta, må hentast inn att hjå meg og deg.
Bustadmarknaden her har vore under press lenge. I 2021 var det ein kraftig prisauke i byggevarer. Det er også annonsert at byggevarer vil stiga no. Ein reknar med at ein einebustad som kosta kr 6 million januar 2021 no vil enda opp på ca kr 7,5 mill som følgje av alle prisaukene. Det har med andre ord blitt mykje dyrare å bygge nytt og pusse opp gamle husvære. Renta er ekstremt låg og mange som etablerer seg har begrensa økonomi. Å takle høgare prisar for basisvarer kan gå bra, men å hoste opp over ein halv million til ein familiebil kan vere godt utanfor budsjett, sjølv om bilen er unnateke alle avgifter.
Eg meiner det no er høve til mellombels å fjerne både vegavgift og Co2-avgift på bensin og diesel for å bidra til å motvirke effekten av krigen. Eg fremjar ikkje at avgiftene skal fjernast til evig tid, men så lenge den ekstraordinære situasjonen står på.
Arild Bjørk 